YUMUŞAK VE AKILLI İSTİHBARAT

 ONUR DİKMECİ 

 İstihbarat, Sherman Kent ekolü ile beraber Stratejik İstihbarat biçimine dönmüştür. Yeni İstihbarat ve Akıllı İstihbarat kavramlarının varlığı klasik ya da stratejik istihbaratı tamamen uygulama dışına itmemiştir. Genel Stratejik İstihbaratın amaçları şu biçimde sıralanabilir: 

- Ülke menfaatlerine yönelik her türlü zararlı faaliyet veya operasyon hazırlığıyla ilgili önceden bilgi vermek. Bu bağlamıyla kaotik bir olayın vuku bulması durumunda süreçte artık adli makamlar ve kolluk teşkilatı tahkikatı üstlenen merciilerdir. 

- Terörle mücadele kapsamında istihbarat teminini desteklemek 

- Örtülü operasyonların oluşturulması veya desteklenmesi

- Devlet içerisinde rakip ya da düşmen diğer ülke ve istihbarat servislerinin faaliyetlerini önleyici tedbirleri almak. Bu anlamıyla Türkiye’de istihbarat personeli İstihbarata Karşı Koyma (İKK) faaliyetlerini sürdürürken genel kolluğa tanınan hak ve yetkileri kullanmaktadır. 

- Gerektiği zaman Dışişleri mensuplarının yapmalarında sakınca olan diplomatik görüşmeleri sürdürmek. Dışişleri memurları görev yaptıkları ülke sınırları içerisinde resmi şahıs veya kurumları muhatap almaktadırlar. İstihbarat birimleri illegal ilan edilen kişi ve gruplarlada müzakere kapsamlı görüşmeleri yürütebilmektedirler. 

- Yıkıcı ve bölücü diğer faaliyetlere karşı koruyucu güvenlik tedbirlerini almak. 

- Teknoloji ve bilimsel alanla ilgili altyapılarını güncellemek. 

Uluslararası İlişkilerin temel dinamiklerinin çeşitlenmesi, tehdit ve güvenlik kavramının hibritleşmesi ve her an yaşanan asimetrik harp gerekliliği istihbaratta değişim kavramını zorunlu kılmaktadır. 

a) Konjontürel Durumla İlgili: Askeri ve sivil sahalarla, savaş-soğuk savaş-barış şartlarının iç içe geçmesi daha gelişmiş iletişim sistemleri ve toplumsal yapıların varlığını oluşturmaktadır. 

b) Uygulayıcılarla İlgili Değişim: İstihbaratın uygulayıcıları, istihbarat meslek memurlarıdır. İstihbaratçılar; statüko ile yenilik, disiplin ile sonradan uyum, mesleki zorunluluk ile kurumsal aidiyet, istihbarat teşkilatının dışarıdan algılanışıyla içeriden kavranışı aralarında ikilemli bir süreci yaşamaktadırlar. 

c) İstihbarat Teşkilatının Yapısıyla İlgili: İstihbarat biriminin mevcut imkânlarıyla yeni istihbarat trendleri arasındaki belirsizlik, ekonomik koşullar, restorasyona direnme, ultra restorasyonla kurumsal kimliği tamamen zedeleme, karar vericileri aşma gibi koşullar istihbarat kurumlarının mizaçlarıyla değişim bağıntısının sorunları olarak gözükmektedir. 

İstihbaratta Dönüşüm ve Akıllı İstihbarat

Soğuk Savaş döneminde ABD’nin Stratejik Savunma İşbirliği Girişimi bir Yıldız Savaşlarını öngörmekteydi. Uzaydan uydu entegreli takip, savunma ve gerektiğinde imha için yüksek bir ekonomik kaynak ve insan gücü ayrılmalıydı. Bu strateji askeri ağırlıklı bir mekanizmada olsa radar ve görüntü istihbaratını geliştirmiştir. İstihbaratın teknolojik yönü ve ekonomik tetikçilik kulvarı finansal operasyonları, örtülü faaliyetler olarak uygulamaya koymuştur. Ekonomik koşullar ve toplumsal denge bağlantısı çoğu zaman provoke edilmiştir. İnternetin bireysel ve kamusal alanda tam entegrasyonu ise siber istihbaratın yanı sıra sosyal medya teknik istihbaratı kavramını geliştirmiştir.

Başlangıcından gelişimine sosyal medya istihbaratının şu yönleri bulunmaktaydı; Tanıma/Tahkikat Desteği, Devlet Politikasıyla ilgili konuları uygun platformlar aracılığıyla anlatma, düşünce ortamını biçimlendirme, gerektiğinde sanal tepkiyi yükselterek fiili aktivizmi engelleme/Slactivizm, yönlendirme, veri toplama, haberleşme. Sosyal medya istihbaratı, Kamu Diplomasisi 2.0’ın da destekleyici konumundadır. Kamu Diplomasisi 2.0; demokrasi projesi, radikalleşmenin önlenmesi, kültürel yetişmiş göç, uzaktan misyonerlik, gerektiğinde bölgeselleşme ve sanal gruplaşma kavramlarını içermektedir. 

İstihbaratın bu yumuşak misyonu, klasik sert geleneğiyle beraber “Akıllı İstihbarat” olgusunu temellendirir. Yapay Zekâ, Otonomi, Big Data, Dijital Finans, Akıllı Savunma ve Silah, Merkeziyetsiz Yaşam gibi yenilikler Akıllı İstihbaratın hem takip hem de analiz durumlarıdır. 

Genetik Kod İstihbaratı: İnsan güvenliği, sistem güvenliğinin parçasıdır. Gen çalışmalarıyla DNA’nın kesilip biçilmesi yeni tıp alanını geliştirirken biyolojik hack ya da güvenlik sorununa da çözüm aramaktadır. Üst düzey devlet yöneticileri etkinlik esnasında ikram edilen gıda ve içecekleri bile tüketmezler çünkü devlet adamının güvenliği bile uluslararası dengeleri etkileyebilmektedir. 

Enerji İstihbaratı: Klasik enerji istihbaratı fosil kaynaklı yakıtların belirlenmesi ya da finansal sisteme entegre edilmesiyle ilgilenmekteydi. Gelişen enerji istihbaratı yeni enerji kaynaklarının tespitiyle birlikte sürdürülebilir enerji dinamiklerinide içerir. Bu her zaman mevcut potansiyelin desteklenmesini ifade etmez. Rakip ülkelerdeki sürdürülebilir enerji rezervleri için çalışmalar yürütüldüğü durumda çevreci grupların bile doğalın dışında sahaya sürülmeleri dolaylı bir istihbarat tertibatıdır. 

Algı İstihbaratı: Postruth kavramı görünenin dışındaki sanal gerçeklerle ilgilenmekteydi. İnsan bilincinin, görsel, yazı, ses, koku ve frekanslarla manipüle edilmesi bilinç altı refleksi güçlü olan kişiyi olgudan kopartarak inşa edilmiş yeni sahasına hapsetmektedir. Algısal yönlendirme, toplumun şekillendirilmesinde ve ulus inşalarında birinci metod olarak değerlendirilmektedir. Totaliter liderler buldukları desteği algı yönetimiyle birleştirerek kendine özgü modelleri var etmektedirler. 

Gıda İstihbaratı: Gıda istihbaratı, biyolojik/genetik istihbaratın alt dalıdır. Gıda istihbaratı yalnızca tohum gibi ana köklerdeki genetik değişimi içermez. Ülkeler arası savaş ya da çekişmelerde gıda her daim istihbarat kaynağıdır. Hedef bölgenin gıda stoğu ya da gıda ihtiyacıyla, direnme kabiliyeti ve nakil yolların çözümlenmesi hibrit savaşın yeni bir boyutunu oluşturmaktadır. 

Akıllı ve yumuşak istihbaratın tanım ve çeşitleri arttırılabilir. Ancak anlaşılması gereken artık istihbaratın yalnızca sert veya askeri bir kabiliyetle sınırlı olmayışıdır. Her ülke her an asimetrik bir savaşın içerisinde olmasıyla beraber asimetrik istihbarat, istihbaratın yumuşak ve akıllı misyonunu güçlendirmektedir. 

ONUR DİKMECİ